Category Archives: อำเภอเมืองอุตรดิตถ์

อำเภอเมืองอุตรดิตถ์

อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ เป็นอำเภอที่ตั้งอยู่ทางตะวันตกของจังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นศูนย์กลางการบริหารราชการ ธุรกิจ เศรษฐกิจของจังหวัด อำเภอเมืองอุตรดิตถ์

เดิมชื่อ อำเภอบางโพ ซึ่งเป็นชื่อชุมชนหนึ่งที่ขึ้นอยู่กับเมืองพิชัยมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นจังหวัดอุตรดิตถ์ จึงใช้ชื่ออำเภอบางโพเป็นอำเภอเมืองของจังหวัดอุตรดิตถ์ และเปลี่ยนชื่อมาเป็นอำเภอเมืองอุตรดิตถ์ และมีอนุสาวรีย์พระยาพิชัยดาบหักวีรบุรุษของชาวอุตรดิตถ์ประดิษฐานอยู่หน้าศาลากลางจังหวัดอุตรดิตถ์

ที่ตั้งและอาณาเขต[แก้]

แม่น้ำน่าน แม่น้ำสายสำคัญที่ไหลผ่านอำเภอเมืองอุตรดิตถ์

อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ตั้งอยู่ริมฝั่งขวาของแม่น้ำน่าน มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเด่นชัย (จังหวัดแพร่) และอำเภอท่าปลา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอท่าปลาและอำเภอทองแสนขัน
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอทองแสนขันและอำเภอตรอน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอลับแล

ประวัติ[แก้]

ที่มาของชื่ออุตรดิตถ์[แก้]

อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ เดิมเป็นที่ตั้งของชุมชนสมัยโบราณ มีชื่อที่ใช้เรียกดั้งเดิมจากท่าน้ำ 3 ท่าน้ำที่เป็นท่าน้ำประวัติศาสตร์ของอุตรดิตถ์ คือ ท่าโพธิ์ ท่าเสา และท่าอิฐ สันนิษฐานว่า ชื่อท่าโพธิ์ เนื่องจากมีต้นโพธิ์มากในบริเวณนั้น และมีคลองไหลผ่าน จึงเรียกคลองนั้นว่า คลองบางโพธิ์ (เพี้ยนมาเป็นบางโพ) ชื่อของคลองโพธิ์นี้เป็นชื่อที่ทำให้เกิดบริเวณที่เรียกว่า ปากน้ำโพธิ์ใน จังหวัดนครสวรรค์ บริเวณท่าโพธิ์ ปัจจุบัน คือ บริเวณวัดท่าถนน วัดคลองโพธิ์ และตลาดคลองโพ หรือก็คือตัวเมืองอุตรดิตถ์ในปัจจุบัน ท่าเสา มาจากคำว่า เซา เป็นภาษาเหนือ แปลว่า เหนื่อย ส่วนท่าอิฐ (ท่าอิด) เป็นภาษาเหนือ คำว่า อิด แปลว่า เหนื่อย เนื่องจากการเดินทางมาค้าขายที่ท่าอิดทางเรือ และทางบกของจังหวัดภาคเหนือและภาคกลางสมัยโบราณ กว่าจะถึงก็เหนื่อย ความหมายของท่าอิฐและท่าเสาในอีกความเห็นหนึ่งนั้น พิเศษ เจียจันทร์พงษ์ นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ และผู้เชี่ยวชาญพิเศษประจำกรมศิลปากร กล่าวไว้ในหนังสือของท่านคัดค้านการสันนิษฐานความหมายตามภาษาคำเมืองดัง กล่าว โดยกล่าวว่า คำว่าท่าอิฐและท่าเสานั้นเป็นคำในภาษาไทยกลาง เพราะคนท่าอิฐและท่าเสาเป็นกลุ่มชนสุโขทัยดั้งเดิมที่ใช้กลุ่มภาษาไทยกลุ่ม เมืองในแคว้นสุโขทัย เช่นเดียวกับชาวสุโขทัย นครสวรรค์ พิจิตร พิษณุโลก กำแพงเพชร และเช่นเดียวกับกลุ่มคนในตำบลทุ่งยั้ง บ้านพระฝาง เมืองพิชัย บ้านแก่ง และบ้านคุ้งตะเภา ซึ่งเป็นกลุ่มคนแคว้นสุโขทัยเดิมในจังหวัดอุตรดิตถ์เช่นเดียวกัน โดยคำว่าท่าเสานั้น มีความหมายโดยตรงเกี่ยวข้องกับการล่องซุงหมอนไม้ในสมัยโบราณเช่นเดียวกับ ชื่อนามหมู่บ้านหมอนไม้ (หมอนไม้ซุง) ซึ่งอยู่ทางใต้ของบ้านท่าอิฐ

ชื่อที่เกี่ยวข้องกับบางโพธิ์ท่าอิฐ[แก้]

1. คลองโพธิ์ คลองที่ไหลผ่านตัวเมืองอุตรดิตถ์
2. ตลาดคลองโพธิ์
3. วัดคลองโพธิ์ พระอารามหลวง
4. โรงเรียนเทศบาลวัดคลองโพธิ์
5. โรงเรียนเทศบาลท่าอิฐ
6. ชุมชนท่าอิฐบน (บริเวณตั้งแต่วงเวียนพระอภัยมณีขึ้นไปทางทิศเหนือ)
7. ชุมชนท่าอิฐล่าง (บริเวณตั้งแต่วงเวียนพระอภัยมณีลงมาทางทิศใต้)
8. ถนนท่าอิฐล่าง (เขตเทศบาลเมืองอุตรดิตถ์)
9. ปากน้ำโพ (จังหวัดนครสวรรค์)

การแบ่งเขตการปกครอง[แก้]

การปกครองส่วนภูมิภาค[แก้]

อำเภอเมืองอุตรดิตถ์แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 17 ตำบล 154 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น[แก้]

ท้องที่อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 18 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองอุตรดิตถ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าอิฐทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านด่านนาขาม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านด่านนาขาม
• เทศบาลตำบลวังกะพี้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังกะพี้ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านเกาะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเกาะทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลผาจุก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาจุกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลคุ้งตะเภา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคุ้งตะเภาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลน้ำริด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำริดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหาดกรวด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหาดกรวดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลท่าเสา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าเสาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลป่าเซ่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าเซ่าทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลงิ้วงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลงิ้วงามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านด่านนาขาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านด่านนาขาม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านด่านนาขาม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านด่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านด่านทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังดิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังดินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแสนตอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแสนตอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหาดงิ้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหาดงิ้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลขุนฝาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขุนฝางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลถ้ำฉลอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถ้ำฉลองทั้งตำบล

ภาพพาโนรามาตัวเมืองอุตรดิตถ์ ถ่ายจากชั้น 9 อาคารภูมิราชภัฏ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์